Bij een scheiding moeten ouders vaak lastige keuzes maken over de zorg en huisvesting van hun kinderen. Een relatief nieuwe en groeiende trend is ‘birdnesting’, een co-ouderschapsvorm die stabiliteit en rust biedt voor de kinderen. Maar hoe werkt dit precies en wat zijn de voor- en nadelen?

Wat is Birdnesting?

De term ‘birdnesting’ is afgeleid van de manier waarop vogels hun jongen in het nest houden terwijl de ouders afwisselend voor voedsel zorgen. Toegepast op co-ouderschap betekent dit dat de kinderen na een scheiding in hetzelfde huis blijven wonen, terwijl de ouders om de beurt intrekken en weer vertrekken volgens een afgesproken schema. In plaats van dat de kinderen tussen twee huizen pendelen, zijn het de ouders die zich aanpassen aan het rooster.

De voordelen van Birdnesting

Deze constructie kan verschillende voordelen bieden voor zowel kinderen als ouders:

• Een stabiele leefomgeving – Kinderen hoeven niet te verhuizen en behouden hun vertrouwde omgeving, wat hun emotionele welzijn kan bevorderen.
• Betere samenwerking tussen ouders – Omdat de ouders nog steeds gezamenlijk het huishouden beheren, stimuleert dit overleg en samenwerking.
• Een soepele overgang – Birdnesting kan kinderen helpen wennen aan de scheiding zonder direct twee verschillende huizen te moeten accepteren.

Uitdagingen en mogelijke nadelen

Ondanks de voordelen zijn er ook uitdagingen en complicaties:

• Goede samenwerking vereist – Voor een succesvolle uitvoering moeten ouders duidelijke afspraken maken en zich hieraan houden. Open communicatie is essentieel.
• Financieel belastend – Het aanhouden van een gezamenlijke woning naast aparte woonruimtes voor beide ouders kan kostbaar zijn.
• Emotioneel uitdagend – Voor sommige ouders kan het lastig zijn om een huis te delen met hun ex-partner, zelfs zonder er tegelijkertijd te wonen.

Juridische Kwesties rondom Birdnesting

Hoewel birdnesting geen expliciete wettelijke basis heeft in Nederland, wordt het wel als een vorm van co-ouderschap erkend. Co-ouderschap zelf is ook niet juridisch vastgelegd als een specifiek concept, maar wordt gezien als een manier om de rechten en plichten van ouders na scheiding gelijk te verdelen.

Rechters kunnen birdnesting als een oplossing zien in het belang van het kind. In sommige gevallen hebben rechtbanken deze regeling zelfs opgelegd, ook wanneer een of beide ouders er niet achter stonden. De rechtspraak lijkt nog zoekende in hoe en in welke juridische context birdnesting het best kan worden toegepast. Dit kan via verschillende juridische wegen gebeuren, zoals voorlopige voorzieningen, zorgregelingen of beslissingen over hoofdverblijf en toevertrouwing.

Birdnesting is een innovatieve co-ouderschapsvorm die kinderen een stabiele basis biedt na een scheiding. Hoewel het voordelen heeft, zoals minder verstoring in het leven van de kinderen, brengt het ook uitdagingen met zich mee, vooral op financieel en emotioneel vlak. Ouders die overwegen deze regeling toe te passen, doen er goed aan om vooraf duidelijke afspraken te maken en juridisch advies in te winnen om te bepalen of dit een haalbare optie is voor hun situatie.

ECLI:NL:RBROT:2022:7773: De rechtbank nam de echtelijke woning op in de zorgregeling door te bepalen dat ieder der partijen om de week voor de minderjarige in de echtelijke woning diende te zorgen. Het verzoek van partijen om uitsluitend gebruik te mogen maken van de woning werd expliciet afgewezen.

ECLI:NL:RBZWB:2019:3953: De rechtbank overwoog dat het belang van de kinderen er het meest bij gediend was dat zij in de woning konden blijven wonen en hun ouders hier om de beurt een week konden wonen zonder dat de kinderen aan een van de ouders werden toevertrouwd. De beschikking bepaalt niets over de echtelijke woning.

ECLI:Nl:RBZWB:2019:4581: De rechtbank overwoog verwijzend naar bovengenoemde beschikking dat een ‘birdnesting’-regeling bij wijze van voorlopige voorzieningen binnen het kader van artikel 822 Rv kan worden bepaald en verpakte de regeling van birdnesting in de voorlopige-voorzieningen-regeling.

ECLI:NL: RBZWB:2021:5086: De rechtbank wees de woning in de oneven weken toe aan de vrouw en in de even weken aan de man, telkens met het bevel aan de andere echtgenoot om de woning in de periode dat ze daar niet mocht verblijven, te verlaten.

ECLI:NL: RBNHO:2022:9902: De rechtbank wees het uitsluitend gebruik van de woning aan de moeder toe, met dien verstande dat de vader zonder de moeder in de woning mocht verblijven ter uitvoering van de zorgregeling op dinsdag en donderdag.

ECLI:NL:RBDHA:2021:3490: De rechtbank stelde een voorlopige zorgregeling vast, waarbij de vader in de ene week op woensdag na schooltijd tot maandag na school en in de andere week op woensdag na school tot vrijdagochtend met de beide kinderen in de echtelijke woning zou verblijven. De overige tijd zou de moeder dan met de kinderen in de echtelijke woning verblijven. De rechtbank overwoog daarbij dat duidelijk is dat de te bepalen situatie van ‘birdnesting’ niet eindeloos voortgezet kon worden in verband met de spanningen die dat met name tussen de ouders toch zou veroorzaken. De rechtbank ging er dan ook van uit dat de ouders op vrij korte termijn in overleg, onder begeleiding van een mediator (in de echtscheidingsprocedure dan wel de hiervoor besproken bodemprocedure) tot een oplossing zouden komen.

ECLI:NL:RBNNE:2020:2414 De rechtbank vertrouwde de kinderen aan de moeder toe, bepaalde dat de vader gerechtigd was tot het gebruik van de echtelijke woning en bepaalde een week-op-week-af-regeling met de kinderen. De rechtbank ging er vanuit dat op deze manier het principe birdnesting werd geeffectueerd, dit werd het meest in het belang geacht van de kinderen. Nu de vader zich ter zitting bereid had verklaard om mee te werken aan birdnesting, heeft de rechtbank het uitsluitend gebruik van de echtelijke woning aan de vader toegewezen.

ECLI:NL:RBZWB:2020:7208: De rechtbank bepaalde dat de kinderen wekelijks bij de vader zouden verblijven van zondagochtend 10.00 uur tot woensdagochtend 10.00 uur, waarbij het in hun belang was dat zij in de woning konden blijven. De rechtbank wees de door moeder verzochte toevertrouwing van de kinderen en het alleengebruik van de woning om die reden af. Het door vader verzochte gezamenlijke gebruik van de woning werd door de rechtbank eveneens afgewezen, omdat dit niet tot de mogelijkheden van artikel 822 Rv behoorde.

Conclusie

Birdnesting is een boeiende benadering van co-ouderschap die steeds meer aandacht krijgt, ook in de Nederlandse rechtspraak. Hoewel het niet voor elk gezin geschikt is en bepaalde uitdagingen met zich meebrengt, biedt het wel een innovatieve oplossing voor ouders die het welzijn van hun kinderen vooropstellen. De Nederlandse rechtspraak lijkt, met zijn nadruk op het belang van het kind, open te staan voor creatieve oplossingen zoals birdnesting-regeling, die het traditionele idee van co-ouderschap uitdagen. Er is anderzijds werk aan de winkel nu een rechtsgrond ontbreekt en het via een procedure afdwingen van zo’n regeling dus moeilijk en onvoorspelbaar is. Eigenlijk staat of valt (het succes van) zo’n regeling dus met de bereidheid van de ouders….