Je hebt een uitspraak van de rechter gekregen en die valt flink tegen. Je overweegt direct om in hoger beroep te gaan. Maar voordat je die stap zet, is het belangrijk om te weten of dat wel kan — en of het überhaupt zin heeft. Want hoger beroep is geen automatische garantie.

Wanneer is hoger beroep wél mogelijk?

In de meeste gevallen kun je in hoger beroep als de rechter een definitief oordeel heeft gegeven. Dit wordt ook wel een eindbeslissing genoemd. Daarmee komt de procedure tot een afsluiting: de rechter heeft volledig beslist over de vordering of het verzoek.

Maar daar zijn uitzonderingen op — en die kunnen flink verwarrend zijn.

1. Tijdelijke uitspraken? Geen hoger beroep

Soms doet de rechter een uitspraak die niet bedoeld is als eindbeslissing, maar slechts als tijdelijke maatregel. Denk bijvoorbeeld aan voorlopige voorzieningen tijdens een echtscheiding. In zo’n spoedprocedure kan de rechter besluiten over tijdelijke zaken zoals kinderalimentatie, wie er voorlopig in de woning blijft of hoe de zorgregeling eruitziet totdat de scheiding is afgerond.

Deze tussentijdse regelingen zijn voorlopig van aard. En juist daarom kun je er niet tegen in beroep gaan. Ze worden immers opgevolgd door een definitief vonnis, waartegen je wél kunt opkomen.

2. Procedurele beslissingen? Ook uitgesloten

Een ander type uitspraken waarbij hoger beroep niet mogelijk is, zijn zogenaamde procesordende beslissingen. Dit zijn uitspraken die de procedure zelf vormgeven, zoals het inschakelen van de Raad voor de Kinderbescherming voor onderzoek. De rechter neemt daarmee geen standpunt in over de inhoud van het geschil, maar regelt slechts de volgende stap in het proces. En ook deze uitspraken zijn uitgesloten van beroep.

3. Wettelijke beperkingen op hoger beroep

Soms bepaalt de wet uitdrukkelijk dat hoger beroep niet openstaat. In zulke gevallen is alleen een zogenoemde cassatie in het belang der wet mogelijk, en dan ook nog alleen door de procureur-generaal bij de Hoge Raad.

Voorbeelden hiervan zijn:

• De beslissing tot voorlopige ondertoezichtstelling;
• Een oordeel van de kinderrechter over een schriftelijke aanwijzing;
• De beslissing over het blokkaderecht van pleegouders;
• Benoemingen van tijdelijke bewindvoerders of mentoren.

Als zo’n uitspraak jou raakt, voelt het wrang dat je niets kunt doen — maar dat is helaas wel de wettelijke werkelijkheid.

Toch hoger beroep mogelijk? Soms wel.

Ondanks alle beperkingen zijn er zeldzame situaties waarin je tóch in hoger beroep kunt, ook al lijkt dat volgens de wet niet te mogen. Dit kan bijvoorbeeld wanneer de rechter een fundamenteel rechtsbeginsel heeft geschonden, zoals hoor en wederhoor, of wanneer er sprake is van grove fouten in de toepassing van de wet.

Deze uitzonderingen zijn zeldzaam, maar zeker niet onmogelijk. Laat dus altijd een professional meekijken als je twijfelt.

Let op: Uitspraak geldt vaak meteen

In veel familierechtelijke zaken verklaart de rechter de uitspraak uitvoerbaar bij voorraad. Dat betekent dat de beslissing meteen effect heeft, ook al ga je in hoger beroep.

Dat kan grote gevolgen hebben. Je moet bijvoorbeeld direct partneralimentatie betalen of je ex-partner mag alvast met de kinderen verhuizen. Als het gerechtshof uiteindelijk anders beslist, moet alles worden teruggedraaid — met alle juridische en praktische rompslomp van dien.

Samengevat

Of je in hoger beroep kunt gaan, hangt van meerdere factoren af:

• Is het een eindbeslissing of slechts een voorlopige maatregel?
• Is het een procedurele of inhoudelijke uitspraak?
• Staat de wet het toe, of geldt er een verbod?
• Zijn er uitzonderlijke omstandigheden?

Kortom: het antwoord op de vraag “kan ik in hoger beroep?” is zelden zwart-wit.

Hulp nodig bij jouw zaak?

Heb je te maken met een uitspraak waar je het niet mee eens bent? Neem dan contact met ons op. We bekijken samen of hoger beroep mogelijk is, of je nog binnen de termijn zit én of het zinvol is om die stap te zetten.

En wil je liever voorkomen dat je überhaupt in deze situatie belandt? Schakel dan vanaf het begin een juridisch expert in. Dat maakt vaak het verschil.